ارزیابی تأثیر کاربرد گچ در تثبیت موقت خاک

امروزه اثرگذاری های برون منطقه‌ای فرسایش، یعنی آسیب ها وزیان هایی که به وسیله رسوب وارد می‌شود یک مشکل زیست محیطی جدی است. یکی از راهکارهای تثبیت موقت خاک پیش از استقرار دایمی پوشش گیاهی به ویژه در اراضی شیب دار به منظور کاهش آلودگی‌های زیست محیطی، بهره گیری از موادی است که ویژگی سیمان کنندگی ذرات پراکنده در سطح خاک را دارند. گچ ماده ای است که ذرات و خاکدانه های ناپایدار موجود در سطح خاک را به هم می چسباند و از تخریب آنها در اثر نیروهای فرساینده جلوگیری می‌کند. هدف از انجام این تحقیق بررسی تأثیر مقادیر بهینه گچ در کاهش رواناب و رسوب، افزایش مقاومت برشی و پایداری خاکدانه های سطحی شیب‌های ناپادار تپه های مارنی استان زنجان با استفاده از ناودان (فلوم) و همانند ساز باران، دستگاه الک تر و پره برش می باشد. این تپه ها که مشرف به یکی از بزرگترین مخازن آبی کشور (سد سفیدرود) هستند، به علت داشتن رس فراوان دشواری های پرشمار را برای منطقه ایجاد می کنند. نتایج نشان داد که مقادیر مختلف گچ به صورت مخلوط با پنج میلیمتر سطح خاک تولید رواناب و رسوب را به ترتیب نسبت به شاهد بین صفر تا 13 درصد و 11 تا 92 درصد کاهش داد. همچنین در شیب 30 درصد و باران 75 میلیمتر بر ساعت تأثیر 20 تن در هکتار گچ در کاهش غلظت رسوب پس از گذشت حدود 35 دقیقه از آغاز رواناب از بین می رفت. در حالی که کاربرد 30 تن در هکتار گچ در همین شیب و شدت باران حتی پس از گذشت 60 دقیقه از آغاز رواناب تأثیر خود را در کاهش غلظت رسوب حفظ می کرد. همچنین مشخص شد که کاربرد گچ در اثر بهبود ویژگی های فیزیکی خاک و تشکیل خاکدانه های پایدار در آب، جداشدن ذرات خاک و فرسایش ناشی از آن را کاهش می دهد. بنابراین با توجه به قیمت به نسبت ارزان گچ می توان ذرات ناپایدار و پراکنده موجود در سطح خاک را با پرداخت هزینه کم تثبیت کرد و آلودگی‌های مختلف ناشی از پراکندگی آنها را به کمترین رساند.